Уладзімір Здановіч: “У свеце не існуе ніякай сілы, акрамя непазбежнага, якая можа спыніць чалавека ў дасягненні пастаўленай мэты”

Доктар гістарычных навук, прафесар Уладзімір Здановіч – любімы выкладчык студэнтаў. Ён лічыць, што педагог вышэйшай школы павінен не толькі вучыць моладзь, але і выхоўваць яе, асабістым прыкладам паказваць, як важна быць патрыётам, годным грамадзянінам сваёй краіны. Уладзімір Васільевіч упэўнены і ў тым, што ніколі нельга апускаць рукі і здраджваць мары. Яго ўласнае жыццё і шматлікія ўзнагароды, у ліку якіх нагрудны знак “Выдатнік адукацыі”, гэта пацвярджаюць.

– Уладзімір Васільевіч, раскажыце, калі ласка, пра сваё дзяцінства.
– Маё дзяцінства прайшло ў вёсцы Пляхаўшчына Бярозаўскага раёна. Пасля заканчэння пачатковай школы вучыўся ў Сялецкай сярэдняй школе – той самай, выпускніком якой з’яўляецца вядомы паэт Алесь Разанаў.
З задавальненнем гуляў у футбол і рыбачыў. Успамінаецца: устаеш зранку, некалькі кіламетраў ідзеш па лёгкім прахладным ветрыку і марыш пра тое, як апусціш самадзельныя вуды ў ваду і будзеш спадзявацца на вялікі ўлоў… Як і многія дзеці, забаўляўся з мячом на вуліцы.
Дзяцінства – цудоўная пара, калі не трэба думаць пра вырашэнне нейкіх праблем, пытанняў. У той жа час усе сялянскія дзеці дапамагалі бацькам. І я не выключэнне. Касіў, араў, капаў – навучыўся ўсяму.

– Сёння Вы прафесар, паважаны чалавек не толькі ў нашым універсітэце, але і ў навуковым асяроддзі ўвогуле. Ведаю, шлях да гэтага быў складаным. Што за гісторыя з паступленнем?
– Так, сёння я прафесар, але паступаў аж шэсць разоў. Адзін раз нават спрабаваў стаць студэнтам філалагічнага факультэта нашай установы. Некалькі разоў не праходзіў па конкурсе. Але былі і абставіны, не звязаныя з вынікамі іспытаў. Напрыклад, я не стаў слухачом падрыхтоўчага аддзялення гістарычнага факультэта БДУ таму, што не з’яўляўся членам партыі. У 1970-я гады слухачамі падрыхтоўчага аддзялення гістарычнага, юрыдычнага факультэтаў, факультэта журналістыкі маглі стаць толькі члены партыі ці кандыдаты ў члены партыі. Але на наступны год у якасці эксперымента слухачамі падрыхтоўчага аддзялення гістарычнага факультэта былі залічаны восем камсамольцаў, у тым ліку і я. Два гады служыў у арміі. І да арміі, і пасля заканчэння службы працаваў. Асабліва падабалася работа токарам.

– Нарэшце Вы сталі студэнтам гістарычнага факультэта БДУ! Падабалася студэнцкае жыццё?
– Канешне! Гэта самыя шчаслівыя гады. Я быў прафоргам, членам камітэта камсамола, старастам групы і курса. Акрамя заняткаў, з цеплынёй успамінаю працу ў будаўнічых атрадах – прымаў удзел у рэстаўрацыі Брэсцкай крэпасці, будаўніцтве ферм у Клецкім раёне, з’яўляўся членам студэнцкага занальнага штаба будаўнічых атрадаў у горадзе Наваржэве Пскоўскай вобласці. Але асабліва запомнілася праца ў студэнцкім атрадзе ў горадзе Усць-Ілімску ў Сібіры. Дарэчы, гэта была будоўля краін – членаў Савета эканамічнай дапамогі.

– Якім чынам Вы апынуліся ў Брэсце, у нашым універсітэце?
– Я быў накіраваны на працу ў Брэсцкі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А.С. Пушкіна. Тады было ўсяго два прафесары і адзін доктар навук. Уразілі людзі: да мяне, маладога выкладчыка, ставіліся, як да роднага. Значную ролю ў маім станаўленні як гісторыка адыграў Уладзімір Ульянавіч Мелішкевіч. Пастаянную падтрымку адчуваў і ад Васілія Аляксеевіча Сцепановіча. Многія калегі сталі сапраўднымі сябрамі, са многімі мы сябравалі сем’ямі. Ніводнага кепскага слова не магу сказаць пра людзей, з якімі мяне звёў лёс.
Я пачынаў працаваць на кафедры гісторыі КПСС (дарэчы, менавіта гісторыя КПСС мне давалася горш за іншыя прадметы). У нашай ВНУ прайшоў шлях ад асістэнта да прарэктара па навуковай працы, стаў доктарам навук, прафесарам.

– Чаму многа гадоў таму прынялі рашэнне займацца навуковай дзейнасцю?
– На мой погляд, праца ва ўстанове вышэйшай адукацыі патрабуе працы над сабой. І таму паступіў у аспірантуру Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя Максіма Горкага. Пад кіраўніцтвам вядомага навукоўца, цудоўнага педагога, Чалавека з вялікай літары Аляксандра Мікалаевіча Мацко абараніў кандыдацкую дысертацыю. Крыху пазней другі цудоўны чалавек, вядомы гісторык і гістарыёграф Уладзімір Мікалаевіч Міхнюк прапанаваў мне напісаць доктарскую дысертацыю. Памятаю яго словы: “Уладзімір Васільевіч, ты нічога не згубіш, таму што нельга згубіць тое, чаго не маеш”. На жаль, Уладзімір Мікалаевіч заўчасна пакінуў гэты свет. Маім навуковым кансультантам стаў не менш вядомы гісторык, спецыяліст па гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, яшчэ адзін цудоўны чалавек Аляксандр Аляксандравіч Каваленя, які зараз з’яўляецца акадэмікам Нацыянальнай акадэміі навук. Аляксандр Аляксандравіч стаў маім старэйшым сябрам. Яго сяброўскую падтрымку я адчуваю да гэтага часу. Дарэчы, мае навуковыя інтарэсы таксама звязаны з тэмай Вялікай Айчыннай вайны.

Што, на Ваш погляд, самае важнае ў педагагічнай прафесіі?
– Мне здаецца, у першую чаргу неабходна любіць і ведаць свой прадмет. Па-другое, трэба паважаць студэнтаў. Лічу, што педагог павінен пастаянна папаўняць свой багаж ведаў, знаёміцца з новымі даследаваннямі. Я кіруюся такім прынцыпам – ведаць ацэнку фактаў навукоўцамі і мець уласныя меркаванні.

– Уладзімір Васільевіч, Вы былі ўдзельнікам Міжнароднага патрыятычнага форуму Саюзнай дзяржавы “Великое наследие – общее будущее”. Ужо прайшоў час, але, упэўнена, уражанні не адпускаюць.
– Я прадставіў даклад “Падручнік «Вялікая Айчынная вайна савецкага народа (у кантэксце Другой сусветнай вайны)» – найважнейшы сродак патрыятычнага выхавання студэнцкай моладзі” на секцыю “Патрыятычнае выхаванне на аснове гістарычных ведаў”. Арганізацыя форуму, пачынаючы ад вылету з Беларусі і заканчваючы вяртаннем на радзіму, была на найвышэйшым узроўні. Такія форумы садзейнічаюць збліжэнню пазіцый прадстаўнікоў розных краін па асвятленні падзей Вялікай Айчыннай вайны і захаванні памяці пра яе.

– Уладзімір Васільевіч, на дварэ восень, выкладчыкі выйшлі з адпачынку. Атрымалі асалоду ад любімых спраў?
– Кожны дзень раблю зарадку і абліваюся халоднай вадой. З жонкай адпачывалі і працавалі на дачы. Ёсць сад, агародніна і кветкі. Фізічная актыўнасць і дачныя справы дазваляюць падтрымліваць здароўе.
А як важна разам з сям’ёй з’ездзіць у грыбы, атрымаць асалоду ад паху летняй хвоі або зімой ад хрусту галля пад цяжарам снегу. Люблю падарожнічаць. У час вандровак імкнуся наведаць храмы і манастыры. Кожны год разам з жонкай ездзім у Жыровіцкі манастыр і царкву ў Сынкавічах.

Прафесар Уладзімір Здановіч упэўнены, што трэба паважаць студэнтаў і плённа працаваць з імі, таму што менавіта сённяшняй моладзі працягваць летапіс нашай краіны.

Юлія Воўк
Фота з архиву Уладзіміра Здановіча